Statystyki

Licznik odwiedzin strony

stat4u


licznik

Licznik





Młyny i tartaki wodne doliny Popradu


Recenzja

Publikujemy naukową recenzję "Tajemnic sądeckiej bezpieki" autorstwa profesora Arkadiusza Stempina, sądeczanina, historyka, kierownika katedry Konrada Adenauera w Wyższej Szkole Europejskiej im. Ks. Józefa Tischnera w Krakowie.


Prof. dr hab. Arkadiusz Stempin Kraków, 13.12.2020
kierownik katedry Konrada Adenauera

Wyższa Szkoła Europejska im. Ks. Józefa Tischnera w Krakowie
Al. Jana Pawła II 39a
31-864 Kraków


Recenzja publikacji:

Sylwester Adamczyk, Henryka Szewczyk, Tajemnice sądeckiej bezpieki, tom I, wydawnictwo W Sączu, Nowy Sącz 2020

Publikacja ma w przypadku regionu Nowego Sącza charakter pionierski.
Składa się z 10 rozdziałów - poprzedzonych wstępem – które z mroków niewiedzy wydobywają biografie i aktywność sądeckich konfidentów, którzy zgodzili się na współpracę ze służbą bezpieczeństwa w przedziale czasu, od epoki Gomułki lat 1960. do okresu działania podziemnej Solidarności lat 1980. wraz z przełomowym okresem polskiej transformacji ustrojowej 1989/90. Biogramy oddają szeroki przekrój społeczny tajnych współpracowników, ale reprezentują jeden i ten sam archetyp konfidenta. W większości przypadków w sposób wyczerpujący zostały wyjaśnione motywy podjęcia współpracy ze służbami bezpieki.
Równolegle do biogramów tajnych współpracowników prezentowane są życiorysy, a de facto kariery prowadzących swoich TW funkcjonariuszy służby bezpieczeństwa wraz z interakcją zachodzącą między obydwoma stronami.
Podstawę źródłową dla publikacji stanowiły materiały archiwalne z zasobów krakowskiego oddziału IPN. Autorzy przez niemal cały czas trzymają się w narracji bardzo blisko źródła, co w istocie monografii nadaje charakter źródłowy. Kluczowe fragmenty rozmów tajnych współpracowników i prowadzących ich funkcjonariuszy przytaczane są jako cytaty z akt. Każdy rozdział kończy się wyszczególnieniem wykorzystanych akt źródłowych z IPN wraz z sygnaturami.
Ukontekstowienie rozpoznania źródłowego przez autorów następuje natomiast zarówno w umieszczeniu indywidualnych biografii konfidentów i funkcjonariuszy SB na tle globalnych procesów historycznych kraju i regionu, jak i dopełnieniu tych biografii po transformacji ustrojowej, kiedy rola donosicieli została zakończona. Krytyka źródła, czyli stopień uwiarygodnienia materiałów IPN, uwzględnia, choć nie w każdym przypadku, ustosunkowanie się rzeczonych konfidentów lub osób z ich otoczenia do inkryminowanej aktywności donosicielskiej. Nie zdecydowali się autorzy na konfrontacje materiałów z archiwum IPN z wywiadami przeprowadzonymi z samymi zainteresowanymi po obydwu stronach, tajnymi współpracownikami i funkcjonariuszami SB i milicji, co nierzadko było już niemożliwe z powodu ich śmierci.
Obiektywność narracji autorów nie budzi zastrzeżeń. Jedynie niewielkie wtrącenia w tekście i sugestywne podtytuły są lekko zabarwione publicystycznym odcieniem. Co nie rzutuje jednak na merytoryczną wartość wywodów odautorskich.
Swój walor publikacja zyskuje dzięki indeksowi nazwisk oraz przytoczonym w formie zdjęć fragmentów akt w szerokim wachlarzu, od pisemnych zobowiązań podjęcia współpracy, poprzez same doniesienia, kwestionariusze osobowe, raporty, notatki służbowe, oceny współpracy i informacje o przyznaniu lub wręczeniu nagród tajnym współpracownikom, sporządzone przez funkcjonariuszy SB i milicji.
Poza wymiarem demaskującym relację między tajnymi współpracownikami a sądecką SB, publikacja demaskuje, a niekiedy egzemplifikuje regionalne procesy i lokalne wydarzenie z życia politycznego, społecznego, kulturalnego i sportowego. Ma więc ona charakter podwójny, dowodowy i poznawczy.
Stąd praca o sądeckiej bezpiece musi być uwzględniania w przyszłych syntezach dotyczących najpierw Nowego Sącza i regionu małopolskiego, ale także powojennej historii Polski po II wojnie światowej. Dotyczy to także historii opozycji lat 1980.
Autorzy, choć nie zawodowi historycy, to jednak rzetelni wobec wymagań historycznego przedsięwzięcia badawczego, nie wyjaśnili - bo było to nie sposób, wszystkich tajemnic nowosądeckiej bezpieki. Ich praca toruje drogę zarówno do kolejnych badań i edycji źródłowych, jak i monografii o charakterze syntez, poświęconych sądeckiej służbie bezpieczeństwa wraz pracującym dla nich zapleczem.

Prof. dr hab. Arkadiusz Stempin

Autor wiadomości: AdminPTH      Data: 16.12.2020, 18:39






Kalendarzyk

Kalendarzyk









Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Nowym Sączu